Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleeğlenceli bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer zarfında insanların elhak nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Adalet kıymeti zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene oturtmak, maşerî yaşamın gerçekleşmesini kurmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin karşısına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, nasıl dosdoğru kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer zarfında insanların seçenek ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her gün mümkündür. “İşte ahbaplık, kişioğlu davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-kişioğlu, kişioğlu-tabiat ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence şeşna kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, adamlık seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli düşünce ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, maşer sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten telakkilerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini kurmak maksadıyla konulmuş olan ve kamu gücüyle desteklenen kaide, pay ve seçimın bütünüdür. Henüz münteşir bir tanımıyla ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî yaşfakat düzenidir. Ahbaplık Lafız Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arapça “pay” kökünden hasılat ve pay kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “pay” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na gereğince ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” fehvaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk fehvaında da kullanılır. Uran Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği karınin hala doyurucu bir tanım mimarilamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Belli başlı bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) bandajlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi zarfında asıl olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri bahis meydan kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile mutluluk veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun saksılıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mutluluk tarafından güvenceye kırmızıınmış ve cebri yaptırımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları kişioğlu davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kadir yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde nazir nitelikteki parçalanmamış durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık meydanında yaptırım kamu gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları engellemek karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve para cezaları; esas hukukunda siyasetten men, parti yama; algı hukukunda algı ve kaçıntıçılık cezaları üzere bambaşka ahbaplık dallarında bambaşka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; dimaği bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasi telakkileri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan ahbaplık, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir yaşfakat düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanların pasış ve emniyet zarfında bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Uygulamalı Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun tatbik amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer zarfında canlı insanların, birbirleri ile hazırlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun mimarisından kaynaklanan ihtiyaçlarını karşılamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek ahbaplık düzeni yaşamın asıl gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun natürel mimarisına ve bundan ileri mevrut gereksinimlerine normal bulunmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de merbutdır; iktisadi yoksulluklara uymalı ve onları karşılamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir aranjman şeşna aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak asıl kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük tanımıyla doğruluk, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) bulunmak üzere dü bambaşka anlamda kullanılır. Adalet esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet fehvaında zatî bir özelliği deyimler. Nefer her gün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni sundurmak uğrunda mütemadi ve değnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu seçenek ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mazmunı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık meydanında hukuki kadir olarak kavil konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Sosyete karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karıneren kurallar parçalanmamışü olarak ahbaplık, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve çalıştırmak durumunda bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk mazmunı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini karınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzumlu bulunan düzeni vikaye etmek, gerekse onu değnöbettirmeyi meşrulaştırmak karınin her gün adalete saksıvurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta karşımıza yerleşmiş ahbaplık düzenlerinin birincil örneği, olması gereken ahbaplık fehvaında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan ahbaplık düzenlerinin kendisine normal olup olmadığı açısından bir kadir ve kıymetlendirme ölçüsü evet. Yine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif karşılıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon balans zarfında olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Olağan olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşfakat uyacak, hem de bu maşerî yaşamın pasış zarfında sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü esenlamaya çkırmızıışacaktır.